Gebouw

De Antoniuskerk op de Kranenburg te Vorden.

De in 1855 gebouwde H. Antonius van Paduakerk is de oudste nog bestaande kerk van de architect P.J.H.(Pierre) Cuypers). In opdracht van de adellijke familie van Dorth tot Medler, waarvan nazaten nog steeds nabij de kerk wonen, ontwierp hij een driebeukige neogotische kruisbasiliek , die in 1867 werd gewijd door mgr. Schaepman. In de nabijheid van de kerk, inmiddels Rijksmonument,  staan nog meer door Cuypers ontworpen bouwwerken, zoals de voormalige pastorie, een processiekapel, een schoolmeesterswoning, de grafkapel op de R.K. begraafplaats en het koetshuis van Huize Wientjesvoort. In 1901 werd westelijk van de kerk een Franciscanenklooster gebouwd (in 1995 gesloten) dat door middel van een verbindingsgang met de kerk werd verbonden.  

Eigendomsoverdracht van de kerk

Het toenmalige parochiebestuur heeft de kerk op 31 december 2009 verkocht aan de Stichting Oude Gelderse Kerken (zie website onder Links). Deze verhuurt sinds die tijd de kerk aan het Heiligenbeeldenmuseum

“Niet voor publiek toegankelijke ruimten”.

De Antoniuskerk heeft “ondergronds” ruimten waar geen bezoekers toegelaten worden om reden dat wij daar onze reservevoorraad  aan heiligen achter de hand houden. Waar lang geleden de kolengestookte kachel stond met ruimte voor 50 mud kolen, daar staan nu honderden heiligenbeelden de bezoeker  roerloos aan te staren, wachtend op hun “verlossing” om waardig bevonden te worden in de expositie te worden opgenomen. Het “verboden toegang”  heeft een praktische reden, namelijk: beschadiging voorkomen.

Er is echter nog een ruimte in de kerk waar bezoekers  –om veiligheidsredenen - niet mogen komen, en dat is de klokkentoren; in de middeleeuwen het enige middel van communicatie: als waarschuwing bij gevaar om op tijd binnen te zijn alvorens de toegangspoorten werden gesloten. De luidklokken van de tussen 1856 en 1867 gebouwde Antoniuskerk hebben echter alleen dienst gedaan om gelovigen ter kerke te roepen. Vanaf 1571 bestaat al het gebruik om met het zogenoemde “angelusklokje” s’middags om 12.00 uur gelovigen tot gebed op te roepen. De benaming “angelus” is afgeleid van de Latijnse beginwoorden “Angelus Domini nuntiavit Mariae”(De Engel des Heren heeft aan Maria geboodschapt) . Heeft het angelusklokje kennelijk zijn tijd gehad; wat nog wel hier en daar in de Achterhoek s’avonds om 21.00 uur gehoord wordt is de “papklok”. Dat was in het verleden een teken om naar huis te gaan;  in die tijd aten veel mensen ‘s avonds een bord pap, alvorens zich te bed te begeven.

Een relict uit vroegere tijden  is het “overluiden” , toen moderne media als telefoon  nog niet bestonden. Vooral bij een overlijden was het zaak om daarvan in het dorp kond te doen middels het luiden van de klok op een vast tijdstip; op de Kranenburg is dat om 10.45 uur. De bezetters hebben in 1942 de klokken van de Antoniuskerk weggehaald en omgesmolten tot oorlogstuig.  Na de oorlog komen er  nieuwe voor in de plaats , deels gefinancierd uit de oorlogsschaderegeling.

Op de grootste klok (600Kg) staat o.a. :vivos voco, vita functos mortuos plango….. (Ik roep de levenden en betreur de overledenen) ,  op de tweede klok (400Kg)  staat) “Mijn naam is Theodora A.D. 1949 en op de derde klok (275Kg) : “mijn naam is Alice, AD 1949. Omdat kerkklokken zo’n  belangrijke functie vervullen in het kerkelijk leven, worden ze ook gewijd; de na de oorlog opgehangen nieuwe klokken werden op 7 Maart 1949 door kardinaal de Jong ingezegend.

Stichting Oude Gelderse Kerken (SOGK) verwerft oudste nog bestaande Cuypers kerk

De SOGK, organisatie voor Gelders monumentaal religieus erfgoed, heeft de monumentale H. Antonius van Paduakerk in de buurtschap Kranenburg (tussen Vorden en Ruurlo) aan zijn bezit toegevoegd. De SOGK beheert in Gelderland al zes historische kerken en een synagoge.

Voor de meeste kerkgebouwen is een passende herbestemming gevonden. Daarnaast vinden in alle kerkgebouwen van de SOGK nog regelmatig of incidenteel erediensten plaats.
De door de bekende Roermondse architect Pierre Cuypers gebouwde kerk is zijn oudste nog bestaande kerk in ons land. Het gebouw, tevens Rijksmonument, vormt een markant voorbeeld van religieus erfgoed met een rijke historie. Het gebouw is bovendien gelegen in een waardevol cultuurlandschap.
Daarmee is ook de toekomst van het Heiligenbeeldenmuseum, dat wordt geëxploiteerd door de Stichting Vrienden van de Kerk op de Kranenburg, veilig gesteld. Het besluitvormingsproces heeft geruime tijd in beslag genomen. Gelijktijdig heeft het aan de kerk grenzende voormalige Franciscanenklooster een herbestemming gekregen. De Stichting Oude Gelderse Kerken verwerft met de aankoop haar eerste kerk met een Rooms-katholieke signatuur.