Pierre Cuypers architect

Dr. Pierre Cuypers op de Kranenburg

In 2007 heeft het museum u kennis laten maken met de werken op de Kranenburg van Dr. Pierre Cuypers, de 19de-eeuwse architect die nationaal en internationaal faam verwierf door zijn neogotische ontwerpen en restauraties van kerken, kastelen, woonhuizen en overheidsgebouwen.

Cuypers ontwierp in zijn beginjaren voor de buurtschap Kranenburg een RK-complex, dat geheel werd gefinancierd door de freules Judith en Josephine van Dorth van het nabijgelegen landgoed het Medler. Het complex bestaat uit kerk, pastorie, devotiekapel, begraafplaats, school en schoolmeesterswoning. Even verderop ligt het voor de freules Van Dorth gebouwde landhuis De Wientjesvoort, waaraan Cuypers een bijdrage leverde met een door hem ontworpen koetshuis. De bouwperiode van het complex strekt zich uit van de jaren vijftig tot tachtig van de negentiende eeuw. In zijn atelier ontwierp Cuypers beelden, kruisen, lampen, bidstoelen, priestergewaden en ander religieus roerend goed. Een aantal voor de kerk op de Kranenburg ontworpen zaken hebben twee wereldoorlogen en de 'beeldenstorm' van de jaren zestig van de twintigste eeuw overleefd. Hiertoe behoren ook het orgel en een deel van het hoogaltaar.

In 2021 heeft het Heiligenbeeldenmuseum door schenking een aantal nieuwe objecten verkregen die in de tentoonstelling – naast al in de eigen collectie al aanwezige voorwerpen - ook worden geëxposeerd. Het betreft o.a. een houten maquette van de door Cuypers ontworpen inmiddels afgebroken  Maria Magdalenakerk uit Amsterdam. Ook zijn via een schenking uit Den Haag enkele belangrijke onderdelen van het interieur van de ook de door Cuypers in Amsterdam gebouwde Vondelkerk (H.Hart van Jezuskerk) verworven, waaronder delen van het hoogaltaar, enkele houten beeldnissen en consoles, een onderdeel van een biechtstoel en enkele kleinere objecten, Deze delen waren met andere delen van het interieur in 1979 op een veiling verkocht en niemand wist meer van het bestaan af. Het is heel bijzonder dat deze aanwinsten – na een eerste restauratie – weer aan het publiek kunnen worden getoond. Ook enkele bruiklenen van o.a. het Tegelmuseum in Otterlo, de H.H.Ewaldenkerk in Druten  en van een particulier maken deel uit van deze thematentoonstelling.

De verschijning van een complete catalogus van Cuypers' werken vormde de aanleiding tot deze tentoonstelling. Er wordt landelijk aandacht aan besteed, en daarbij wil de Antoniuskerk (VKK) niet achter blijven!

De Antoniuskerk is de oudste nog bestaande Cuyperskerk en het op één na oudste ontwerp. Dat is heel bijzonder!. Verder vormen kerk, pastorie, grafkapel, school en schoolmeesterswoning samen één van de oudste Rooms-katholieke Cuyperscomplexen in Nederland. Het koetshuis Wientjesvoort is zelfs diens oudste ontwerp.

Wie is Dr. Pierre Cuypers?

Dr. Pierre Cuypers (1827-1921), Roermonds beroemdste zoon, geldt als de grootmeester van de neogotiek en was Rijksbouwmeester rond de vorige eeuwwisseling. Er staat ongetwijfeld een gebouw in uw omgeving van de hand van deze oude meester. Wereldberoemd zijn het Amsterdamse Centraal Station, het Rijksmuseum en Kasteel de Haar. Hij heeft vele gebouwen, waaronder meer dan honderd kerken, in Nederland en in het buitenland gebouwd en verbouwd. Vaak zorgde hij bij die gebouwen ook voor het gehele interieur. Hij maakte zelfs kledingstukken en ontwierp bestek, passend bij het interieur. Zo was hij volgens huidige maatstaven een groot designer en hoort op vele gebouwen in Nederland de stempel "made in Roermond".

Roermond: stad van Cuypers

Roermond is de stad van Cuypers. Hij is er in brons aanwezig op 'zijn' Munsterplein. Hij heeft op dit plein de wondermooie muziekkiosk geplaatst die tegenwoordig nog steeds voor concerten wordt gebruikt. En hij is ter plaatse verantwoordelijk geweest voor een ingrijpende restauratie van de romantische Munsterkerk. De Teekenschool aan de Roermondse Godsweerdersingel is eveneens van Cuypers' hand en geeft een uitstekend voorbeeld van zijn voorkeur voor vakmanschap. Het Roermondse woonhuis en de werkplaatsen van Cuypers zijn tegenwoordig in dienst als Stedelijk Museum Roermond. Uiteraard geeft dit museum, gelegen aan de Andersonweg 4, veel aandacht aan deze beroemde Roermondenaar.

Kunstwerkplaatsen en vakmanschap

Vanuit zijn Roermondse werkplaatsen leverde Cuypers talloze kunstvoorwerpen, beelden, ornamenten en altaren over de hele wereld. Bestellingen kwamen binnen aan de hand van een uitgebreide catalogus en er werd bijna aan de lopende band gefabriceerd. Dit alles zo'n anderhalve eeuw geleden in een tijd waarin hij als grote ondernemer zorgde voor werkgelegenheid in zijn stad. Ambachtelijk vakmanschap stond daarbij voorop.

In de vroege periode van zijn carrière ontwerpt Cuypers een serie beschilderde neogotische meubels. Ze zijn geënt op de middeleeuwen en tonen een groot vakmanschap. De details van Cuypers' werk zijn zeer fraai en verrassend. Ook deze meubels kunt u bewonderen in het Stedelijk Museum Roermond.

KRO's Grootste Nederlander

Hoewel Roermond o.a. drie ministerpresidenten (Ruijs de Beerenbrouck, Beel en Cals) heeft geleverd is het uiteindelijk toch Pierre Cuypers die als enige Roermondenaar in 2005 in de ranglijst van het KRO programma "De Grootste Nederlander" is beland. Dat zegt heel wat over het stempel dat hij vanuit Roermond op Nederland heeft gedrukt. In 2006 wordt hij vervolgens ook verkozen tot grootste Limburger aller tijden (L1), in de categorie kunst en architectuur.

Film over Piërre Cuypers

Elk jaar kiest het museum een thema en in 2021 is dat Pierre Cuypers, de bouwer van deze kerk. De reden is dat het dit jaar 100 jaar geleden is dat  hij is overleden. Nadat al eerder een handzaam boekje is geschreven en een film is gemaakt over Cuypers in het Kerkdorp Kranenburg worden in een nieuw gemaakte film met als titel: “100 jaar na Cuypers” nog weinig bekende verhalen verteld en beelden vertoond van zijn omvangrijke oeuvre.

Meer dan tentoongestelde objecten... 

Interessant zijn de interviews met drs. Pierre Cuypers jr., achterkleinzoon van de bouwmeester en met pater Henk Jongerius o.p. uit het ook door Cuypers ontworpen Dominicanenklooster in Huissen. Het boeiende verhaal wordt verteld door de bekende Vordense troubadour en verhalenverteller Gery Groot Zwaaftink. Het script is geschreven door museumvoorzitter Ton Rutting en de film is geproduceerd door Frans en Jopie Pietersen uit Lochem. De Provincie Gelderland verleende voor deze productie een subsidie uit een programma bestemd voor kleine musea.

De  kerk is meer dan een eeuw lang voor de parochieleden een belangrijk centrum geweest. Er zijn door hen offers gebracht om de kerk in stand te houden. En toen de kerk tenslotte rond het jaar 2000 moest worden gesloten zijn vrijwilligers er in geslaagd dit Cuypers-monument een nieuwe toekomst te geven als museum voor heiligenbeelden. En dat in een tijd, waarin veel ook door Cuypers in ons land gebouwde kerken moesten worden afgebroken.

Internet tip: www.cuypersroermond.nl